Verhaal van diëtist Hanneke
"Lekkere én verantwoorde recepten vragen creativiteit"
Mieke Gouman
Meer informatie over werken bij de Rozelaar of even sparren? Neem vrijblijvend contact op met onze recruiter Mieke.
06-48045986 06-48045986 Mail naar Mieke
Het verhaal van Hanneke staat in ons magazine erbij:
(november 2024)
Lees al onze magazines hier:
Een gezonde leefstijl is voor iedereen belangrijk voor het bevorderen van gezondheid, het voorkomen van ziekten en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Daarom wil de Rozelaar bewoners zo goed mogelijk begeleiden bij een gezonde leefstijl. Gezonde voeding is daar een onmisbare basis voor. Maar hoe zorg je ervoor dat begeleiders en bewoners gezonde keuzes maken?
Diëtist Hanneke Verwoerd en begeleider en diëtist in opleiding Martine Griffioen gaan erop in. “Eigenlijk moet gezond eten zich als een olievlek verspreiden.”
Mensen met een verstandelijke beperking lopen meer risico op gezondheidsproblemen, blijkt uit onderzoek. Zo hebben ze vaak meerdere medische aandoeningen, hebben ze beperktere kennis over gezondheid en zijn ze afhankelijker van hun omgeving.
Ruim een jaar geleden kwam diëtist Hanneke Verwoerd in dienst bij de Rozelaar om een beleid voor gezonde voeding op te zetten en te implementeren. Het is immers de verantwoordelijkheid van de Rozelaar dat bewoners de juiste (en voldoende) voedingsstoffen binnenkrijgen en een gezond gewicht hebben en houden.
“Woonlocaties zitten in een bewustwordingsproces,” vertelt Hanneke. “Zo is er een woonlocatie die van de ongezonde weekendborrel een lekkere gezonde heeft gemaakt – er zijn bijvoorbeeld crackers met vis en ongezouten nootjes in plaats van chips.”
Picto's
Hanneke en haar collega Martine, die naast begeleider op een woonlocatie ook diëtist in opleiding is, vinden het belangrijk dat een gesprek over gezonde voeding positief is, denkend vanuit mogelijkheden. “We hebben de begeleiders nodig om uit te stralen dat gezond eten lekker is. Eigenlijk moet gezond eten zich als een olievlek verspreiden. We zouden daarom graag voorlichting en bijeenkomsten over voeding willen organiseren.”
Eten wordt – ook in de maatschappij – nog vaak gekoppeld aan genieten, vieren en verwennen, zien ze. “Een voorbeeld: als iemand jarig is, mag diegene niet alleen de taart kiezen, maar ook de maaltijd en het toetje. Daarnaast trakteert iemand soms meerdere keren: op de woning, op het werk, op de sportclub. Dat tikt wel aan.
Het is niet zo dat we allemaal op dieet moeten. Iets lekkers hoort zeker bij een gezonde leefstijl, maar tot een bepaalde grens. En door bijvoorbeeld verjaardagen te bundelen beperk je het aantal traktaties.”
Bij een gezonde leefstijl passen de extraatjes binnen de dag- en weekkeuzes van het Voedingscentrum. Een dagkeuze (drie tot vijf keer per dag) is iets kleins wat niet in de Schijf van Vijf staat, een weekkeuze (drie keer per week) iets groots.
Bij sommige woonlocaties verliep de invoering hiervan heel creatief. Hanneke: “De aandachtsvelder voeding (elke woning heeft een aandachtsvelder voeding die contactpersoon is van Hanneke, red.) heeft van alle dag- en weekkeuzes picto’s gemaakt om samen met de bewoners in te delen in de week. Ik vind dat een mooi voorbeeld, want bewoners bepalen dan zelf wat ze wanneer eten. Het overzicht hangt nu in de gang en geeft duidelijkheid als er vragen zijn.”
Dressing
Een van Hannekes opdrachten is het maken van een receptenboek voor lekkere, verantwoorde maaltijden die zo veel mogelijk ingrediënten bevatten uit de Schijf van Vijf. Ook hierbij is inspraak van bewoners belangrijk. De aandachtsvelders voeding spelen de wensen van de bewoners door naar Hanneke. “Op deze manier weet ik wat bewoners graag willen. En natuurlijk worden de nieuwe recepten door de woningen gekeurd voor ze in het receptenboek komen.”
Lekkere én verantwoorde recepten vragen creativiteit: een maaltijdsalade smaakt toch een stuk beter met een dressing erbij. “Voor die aanvullingen kun je dus één of twee dagkeuzes gebruiken,” legt Hanneke uit. “Denk hierbij bijvoorbeeld aan mosterd of honing voor zo’n dressing of een bouillonblokje voor een saus.”
Om bestaande maaltijdrecepten passend te krijgen bij de adviezen van het Voedingscentrum, moet er vaak meer groente bij en vlees af. Martine: “Op Woonlocatie aan de Irishof zijn we vlees gaan minderen. Vijfhonderd gram gehakt in de macaroni in plaats van een kilo kan prima.”
Pinpas
Om een gezonde leefstijl te waarborgen, zijn er binnen de Rozelaar gezamenlijk groepsregels opgesteld. Zo nodig zijn er aanvullende individuele afspraken, die regelmatig geëvalueerd worden. In gesprekken is er aandacht voor het belang van gezond eten en drinken, met als insteek de intrinsieke motivatie van elke bewoner.
Daarbij vragen woonlocaties om een eigen aanpak. Martine ziet dat op Woonlocatie aan de Irishof: “Bewoners zijn afhankelijk van ons. Toch vinden we het belangrijk dat ze meedenken. Daarom structureren we het voor: hebben jullie liever aardappels met broccoli of met bloemkool? Hebben jullie deze maaltijd liever als stamppot of uit de oven? Dan is het aan mij om er een verantwoorde maaltijd van te maken. En als ze op zaterdag een broodje hamburger kiezen, kunnen we dat op een volkoren broodje doen met rauwkost erbij.”
In andere woningen hebben bewoners zelf een pinpas. Voor hen is het belangrijk dat ze zelf de meerwaarde van gezond eten en drinken inzien en daar ook gemotiveerd voor zijn. Daarmee kun je voorkomen dat ze die pinpas gebruiken voor – vaak ongezonde – impulsaankopen. Dat kunnen ook aankopen zijn op basis van informatie over voeding op social media. “En die informatie is echt niet altijd betrouwbaar,” zegt Hanneke.
Martine: “Laatst hoorde ik: alles wat je oma niet kent, is per definitie ongezond. En: dat wat je niet uit kunt spreken, heb je niet nodig. Dat is mooi om te gebruiken.”
Visboer
Er liggen nog genoeg uitdagingen op het pad naar gezonde voeding, erkennen Hanneke en Martine. Het budget (€ 7,50 per persoon per dag) is beperkt – een relevant gegeven, omdat gezonde voeding duurder is dan ongezonde – en producten zijn niet altijd leverbaar. Maar het begin is er.
“Eerst hadden we op de woonlocatie de gewoonte: de pannen moeten leeg,” vertelt Martine. “Nu wegen we meer af én hebben we een kliekjesdag. Daarmee voorkomen we verspilling en sparen we geld uit, waardoor er bijvoorbeeld ruimte is om een keer naar de visboer te gaan. En we bieden nu vooral volkorenbrood aan, in plaats van witbrood of bruinbrood.”
Richting
Wat zowel Hanneke als Martine heel fijn vindt, is dat de Rozelaar het beleid ‘Gezonde leefstijl’ heeft. “Bij landelijke vergaderingen van de beroepsvereniging voor diëtisten in onze zorg zijn we een van de weinige organisaties daarmee. We horen van andere diëtisten dat ze daar echt behoefte aan hebben. Zo’n leefstijlbeleid geeft richting.”
